31 sierpnia 1920 roku pod Komarowem na polach Wolicy Śniatyckiej doszło do wielkiego boju kawalerii polskiej z przeważającą siłą oddziałów bolszewickich. Była to ostatnia w historii Europy i jednocześnie największa w XX wieku bitwa kawalerii. Choć uczestniczyła w niej artyleria i piechota, to większość działań przypadło na walkę formacji kawaleryjskich w szyku konnym z użyciem broni białej. Bitwa uznana przez historyków za jedną z przełomowych bitew w historii świata.
Pod Komarowem ułani polskiej I Dywizji Jazdy pułkownika Juliusza Rómmla pokonali kozaków I Armii Konnej generała Siemiona Budionnego.
W wyniku całodziennej walki, a był to śmiertelny, zacięty i krwawy bój, polska 1 Dywizja Jazdy odparła natarcie czterokrotnie silniejszego przeciwnika i po zadaniu mu znaczących strat – zmusiła go do zmiany kierunku, odwrotu.
Po stronie polskiej w walce brały udział:
1 Dywizja Jazdy, którą dowodził płk Juliusz Rómmel a szefem sztabu był rtm. Aleksander Pragłowski. W skład Dywizji wchodziły:
6 Brygada Jazdy, którą dowodził płk Konstanty Plisowski, szefem sztabu był por. Janusz Iliński. 6 Brygada składała się z następujących pułków:
1 Pułk Ułanów Krechowieckich pod dowództwem płk. Sergiusza Zahorskiego
12 Pułk Ułanów Podolskich pod dowództwem rtm. Tadeusza Komorowskiego
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich pod dowództwem kpt. art. Michała Belina- Prażmowskiego.
7 Brygada Jazdy z dowódcą płk. Henrykiem Brzezowskim i szefem sztabu rtm. Witoldem Morawskim w skład, której wchodzili:
2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich pod dowództwem mjr. Rudolfa Ruppa
8 Pułk Ułanów Księcia J. Poniatowskiego pod dowództwem rtm. Kornela Krzeczunowicza
9 Pułk Ułanów Małopolskich pod dowództwem mjr. Stefana Dembińskiego, a także Kombinowany Dywizjon Artylerii Konnej, składający się z 1 i 2 baterii 3 Dywizjonu Artylerii Konnej, 1 baterii 1 Dywizjonu Artylerii Konnej oraz 2 baterii 6 Dywizjonu Artylerii Konnej. Całością działań artylerii w dniu bitwy dowodził major Stefan Trzebiński, pełniący obowiązki dowódcy artylerii konnej 1 Dywizji Jazdy.
Cała 1 Dywizja Jazdy liczyła ok.1500 ułanów, 70 ciężkich karabinów maszynowych oraz 16 dział. Siły Konarmii to ok. 7 tys. żołnierzy, 31 dział, około 270 karabinów maszynowych i 7 samochodów pancernych.
Bój konny pod Komarowem trwał cały dzień. W przebiegu bitwy zarysowały się dwa kompleksy wydarzeń.
Pierwszy etap to bitwa przedpołudniowa, drugi etap to bitwa wieczorna. Przez cały dzień zaangażowanie ułanów było ogromne. Nieprzyjaciel, ufny w swe siły, szedł pewny siebie, a ułani z wielką determinacją szli do szarży jedna po drugiej, bo honor żołnierski tak im nakazywał.
Skala całodziennych zmagań w rejonie Komarowa, ich zaciekłość w zmieniającym się co chwila teatrze wojennym, doskonałe dowodzenie i wyszkolenie polskich pułków kawaleryjskich oraz działania z artylerią nie tylko powstrzymały Budionnego w jego marszu w kierunku Warszawy, ale zadały im klęskę, z której nie mogli się otrząsnąć do końca działań wojennych.
Zwycięska Bitwa pod Komarowem zapisała się złotymi zgłoskami w „Księdze Chwały Oręża Polskiego”. Żołnierze – ułani i szwoleżerowie służąc Polsce pod hasłem „Bóg, Honor, Ojczyzna”, przelewali krew w imię wolności i niepodległości w wojnie polsko-bolszewickiej. Na tych polach w Wolicy Śniatyckiej poległ najpiękniejszy kwiat polskich pułków, wychowywany na wzorcach swoich dzielnych przodków. W miejscu tym żyje męstwo, honor i nieśmiertelna chwała ułanów polskich.
Uroczystości rozpoczną się w Wolicy Śniatyckiej w miejscu pamięci w dniu 29 sierpnia 2020 r. (sobota) od godz. 20:00 zgodnie z harmonogramem: capstrzyk z ceremoniałem wojskowym; złożenie wieńców oraz palenie ogniska pamięci o bohaterach zwycięskiej Bitwy pod Komarowem 1920 roku.
W niedzielę 30 sierpnia br. uroczystości otworzy o godz. 10:00 celebra polowej mszy świętej w intencji poległych w Bitwie pod Komarowem połączona z promocją służby wojskowej.
Święto Kawalerii Polskiej rozpocznie się Kawaleryjskim Apelem Pamięci o godz. 12:00. Punktem kulminacyjnym obchodów związanych z 100. Rocznicą Bitwy pod Komarowem – Świętem Kawalerii Polskiej – Komarowska Potrzeba 2020 będzie rekonstrukcja bitwy na polach Wolicy Śniatyckiej pod Komarowem, inscenizacja epizodów bitewnych, w której udział weźmie ponad 350 kawalerzystów konno, 150 rekonstruktorów oraz ponad 200 żołnierzy Wojska Polskiego. W programie przewidziane są również pokazy wyszkolenia kawalerii oraz pokazy wojskowe.
Uroczystości stanowią upamiętnienie wielkiego zwycięstwa kawalerii polskiej w wojnie polsko-bolszewickiej pod Komarowem, a w tym roku jednocześnie są – za zgodą Ministra Obrony Narodowej Pana Mariusza Błaszczaka – centralnymi obchodami Święta Kawalerii Polskiej. Dotychczas oficjalne uroczystości związane ze Świętem Kawalerii Polskiej były organizowane przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
Decyzją władz RP uroczystość została wpisana do programu państwowych Obchodów 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej, polskiego zwycięstwa w wojnie polsko – bolszewickiej 1920 r., a w odpowiedzi na wniosek jej organizatorów (organizacji pozarządowych) została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości, patronatami honorowymi Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego, Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka, Wojewody Lubelskiego Lecha Sprawki oraz Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego.
Organizacja tego przedsięwzięcia jest możliwa dzięki wsparciu: Ministerstwa Obrony Narodowej, Narodowego Centrum Kultury, Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Programu „Niepodległa” oraz Starostwu Powiatowemu Zamość, Krajowej Spółce Cukrowej S.A., Orlen, PKO BP, Grupa Azoty Zakłady Azotowe „Puławy” S.A.
Niezwykle piękną inicjatywę podjął w tym samym czasie Klub Honorowych Dawców Krwi działający przy OSP Komarów-Osada, organizując w niedzielę akcję poboru krwi pod hasłem „Dziś bohaterowie oddają krew, by ratować zdrowie i życie innych”.
„Uroczystość obchodów 100. Rocznicy Zwycięskiej Bitwy pod Komarowem bierze udział w Programie „Warto być Polakiem”, którego organizatorem jest Samorząd Województwa Lubelskiego”. Celem programu jest pielęgnowanie polskości i wartości patriotycznych przez mieszkańców województwa lubelskiego.