„Kartka z historii lubelskiego sportu – zapasy”
Zapasy to jedna z najstarszych dyscyplin sportu, sięgająca swoimi korzeniami do początków ludzkości. Ogromną rolę w rozwoju tej dyscypliny w Polsce odegrały lubelskie zapasy, które do dnia dzisiejszego stanowią trzon polskiego sportu zapaśniczego. Lubelscy zapaśnicy zaliczani są do najlepszych na arenie krajowej, a nawet międzynarodowej.
Zacząć należy od samego początku, a więc od korzeni i pochodzenia dyscypliny sportowej, którą są zapasy. Ciężko jednoznacznie określić ramy czasowe, w których się one narodziły bowiem siłowanie się pomiędzy dwoma osobnikami występowało od początku istnienia gatunku ludzkiego. Zmagania zapaśników od czasów starożytnych znane były na całym świecie oraz stanowiły ważny element lokalnych uroczystości podczas, których podziwiano siłę oraz zręczność zawodników. Z biegiem czasu stały się one również elementem turniejów na dworach nawiązujących do wydarzeń mitologicznych. Zapasy były, także pierwszymi zmaganiami o charakterze sportowym wchodzącymi w skład igrzysk olimpijskich organizowanych w antycznej Grecji. Pierwsze ślady sportowego uprawiania zapasów pochodzą sprzed ok. 5000 lat. Można więc stwierdzić, że są one historycznym fundamentem rywalizacji sportowej ludzkości.
Na ziemiach polskich zapasy pojawiły się pod koniec XIX wieku, a więc jeszcze przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Polski Związek Atletyczny, który zbudował fundamenty późniejszego Polskiego Związku Zapaśniczego powstał w 1925 r. podczas kształtowania się niepodległego państwa polskiego.
Korzeni rozwoju lubelskiego sportu zapaśniczego doszukiwać się można na początku XX wieku. Odzyskanie niepodległości zapoczątkowało proces powstawania na obszarze całej Polski nowych ośrodków, klubów i sekcji zapaśniczych. Po II wojnie światowej polscy zapaśnicy zdobywali medale na Igrzyskach Olimpijskich, Mistrzostwach Świata i Europy. Na Lubelszczyźnie zaczęły powstawać kluby, otwierano sukcesywnie sekcje zapaśnicze m.in.: w Krasnymstawie, Chełmie, Lublinie oraz innych miastach województwa, które do dnia dzisiejszego utożsamiane są ze sportem zapaśniczym uprawianym na wysokim poziomie. Kluczową postacią dla sportu zapaśniczego w okresie przedwojennym był Teodor Sztekker pochodzący z Wojciechowa – gwiazda sportu o ogromnej sławie. Zdobywał dwukrotnie Mistrzostwo Świata w 1930 r. i 1932 r., a także Mistrzostwo Europy w 1934 r. Wspomnieć należy również o Kazimierzu Kozyrskim z Krasnegostawu, który był kandydatem na igrzyska olimpijskie w 1936 r. oraz wygrywał prestiżowe turnieje międzynarodowe.
Największy rozkwit zapasów na Lubelszczyźnie, przypada jednak na drugą połowę XX wieku. To właśnie wtedy powstawały struktury klubów oraz sekcji, istniejących do chwili obecnej i stanowiących o sile nie tylko lubelskich, ale również ogólnopolskich zapasów. Wymienić tu można pierwsze struktury klubów, które znamy dzisiaj m.in.: Gryf Chełm (obecnie Cement-Gryf Chełm), Włodawianka Włodawa (obecnie MLUKS Zapasy Włodawa), Sokół Lublin, LZS Krasnystaw (obecnie LMKS Zapasy Krasnystaw) czy też Tęcza Kraśnik (obecnie LUKS Suples Kraśnik). Lubelscy sportowcy bardzo szybko zaczęli osiągać sukcesy na arenie krajowej oraz międzynarodowej, imprezach rangi mistrzowskiej jak Mistrzostwa Europy, Świata oraz na Igrzyskach Olimpijskich.
Warto przytoczyć tutaj nazwiska znakomitych lubelskich zapaśników. Jednym z nich jest Andrzej Głąb z Gryfu Chełm, autor największej „polskiej niespodzianki” podczas Igrzysk Olimpijskich w Seulu w 1988 r., kiedy to po fenomenalnej postawie podczas swoich walk zdobył srebrny medal w stylu klasycznym. W 100 rocznicę urodzin Jana Pawła II warto przypomnieć słowa, jakie skierował Papież w czasie audiencji polskiej kadry zapaśniczej do Andrzeja Głąba: „Widzę, że w takiej dyscyplinie są i łagodne twarze”. Lubelszczyzna na arenie międzynarodowej może pochwalić się wieloma medalami zdobytymi na Mistrzostwach Europy oraz Świata. Przykładem może tu być postać Jerzego Niecia z Kraśnika (olimpijczyk z Seulu, medalista Mistrzostw Świata w stylu wolnym 1987 r.), czy też braci: Dariusza i Piotra Jabłońskich z Chełma (olimpijczycy z Atlanty 1996 r., kilkukrotni medaliści Mistrzostw Europy i Świata w stylu klasycznym).
Dariusz Jabłoński zdobył tytuły Mistrza Europy w 1997 r. oraz Mistrza Świata w 2003 r., startował na igrzyskach olimpijskich w Sydney w 2000 roku).
Poza wspomnianymi wyżej olimpijczykami, Lubelszczyznę na olimpiadach reprezentowali zawodnicy: Robert Kostecki z Krasnegostawu (Barcelona 1992 oraz Atlanta 1996), Jan Krzesiak z okolic Włodawy (Atlanta 1996) oraz zawodnicy Górnika Łęczna – Krystian Brzozowski i Bartłomiej Bartnicki (Ateny 2004).
Lubelskie zapaśnicze kluby sportowe odnosiły również sukcesy na arenie krajowej. Od 1976 r. na Lubelszczyźnie, w zapasach w stylu klasycznym prym wiódł Gryf Chełm (później Cement-Gryf Chełm) zdobywając kolejne medale na Mistrzostwach Polski Seniorów. Klub z Chełma wychował wielu mistrzów Polski w stylu klasycznym m. in. Jana Potockiego, Sylwestra Charzewskiego czy też wspomnianych wcześniej olimpijczyków Andrzeja Głąba oraz braci Jabłońskich. Warto wspomnieć w tym miejscu o innych klubach np.: Agros Zamość, Olimp Janów Lubelski czy Orlęta Łuków, które zapisały się w historii lubelskich zapasów klasycznych szkoląc i wychowując młodzieżowych medalistów Mistrzostw Polski oraz ważnych turniejów międzynarodowych.
Lubelskie zapasy w stylu wolnym, również mogą pochwalić się medalami zdobytymi podczas zawodów krajowych i międzynarodowych. W pierwszej kolejności wymienić należy wielokrotnych Mistrzów Polski seniorów takich, jak m. in. Jerzy Nieć, Maksymilian Witek, Damian Jakóbczyk (wszyscy z Kraśnika), a także Tadeusz Kowalski z Włodawy. Mistrzostwa Polski dla lubelskiego Górnika Łęczna zdobywali też zawodnicy, którzy nie pochodzili z Lubelszczyzny tacy jak np.: Krystian Brzozowski czy Bartłomiej Bartnicki. Klubami, które wychowały największą ilość medalistów stylu wolnego na arenie krajowej i międzynarodowej są bez wątpienia: Suples Kraśnik, MLUKS Włodawa, LMKS Zapasy Krasnystaw, czy sekcja zapaśnicza Górnika Łęczna. Medalistów Mistrzostw Polski w kategoriach seniorskich i młodzieżowych posiadają też kluby: Sokół Lublin oraz Iskra Spiczyn.
Za sukcesami indywidualnymi poszczególnych zawodników w parze szły również zwycięstwa drużynowe. Klubem, który w 2001 r. oraz 2003 r. zdobywał drużynowe mistrzostwa Polski seniorów w stylu klasycznym był Cement-Gryf Chełm. Natomiast w stylu wolnym tytuły mistrzowskie w kraju zdobywały kluby takie, jak Górnik Łęczna w 2003 r., czy też w 1993 r. ówczesna Stal Kraśnik. Ponadto lubelskie kluby zapaśnicze wielokrotnie stawały na podium krajowego czempionatu, a także pucharu Polski oraz innych prestiżowych turniejów.
Zdecydowanie młodszą częścią historii lubelskich zapasów są zapasy kobiet, oficjalnie w Polsce uprawiane od 1993 r. Niemniej jednak odgrywają w tym sporcie ogromną rolę, odznaczając się bardzo dobrymi wynikami i podobnie, jak w przypadku mężczyzn, stanowią czołówkę tej dyscypliny w Polsce. Zawodniczkami z Naszego Regionu, które w swoim dorobku posiadają medale z najważniejszych, seniorskich imprez rangi mistrzowskiej są m.in. Agata Pietrzyk z Kraśnika (Wicemistrzyni Świata z 2009 r.), czy też Katarzyna Krawczyk z Cementu – Gryf Chełm (dwukrotna wojskowa Mistrzyni Świata, medalistka Mistrzostw Europy oraz Igrzysk Europejskich w Baku z 2015 r., olimpijka z Rio de Janeiro w 2016 r), która aktualnie w dalszym ciągu reprezentuje nasz kraj i Lubelszczyznę na arenie międzynarodowej.
W tym miejscu należy wspomnieć o szkoleniowcach, bez których zapaśnicy i zapaśniczki nie osiągnęliby tak fenomenalnych wyników, na stałe zapisując się na kartach historii lubelskiego i polskiego sportu. Przykładem świetnej kariery sportowca, a później udanej przygody trenerskiej jest Andrzej Głąb, który jako zawodnik zdobywał srebro olimpijskie, a jako trener wychował liczne grono zawodników m.in. braci Jabłońskich.
Postacią, która rozpoczęła budowę dyscypliny zapaśniczej kobiet jest Jan Godlewski, który wielokrotnie sprawował funkcję trenera kadry narodowej, dwukrotnie kadry juniorskiej, a także w latach 1995-2000 oraz 2004-2013 kadry olimpijskiej kobiet. W 2010 r. zdobył najważniejsze na świecie wyróżnienie trenerskie Entreneur Emerite, zwane inaczej Złotą Gwiazdą FILA – najwyższą możliwą licencję trenerską na świecie. Ważną postacią lubelskich zapasów jest Krzysztof Grabczuk, działacz, sędzia, w latach 2004-2008 Prezes Polskiego Związku Zapaśniczego, wiceprezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego (2005-2008) Kolejną osobą, którą należy wymienić jest Leszek Ciota, zasłużony działacz na arenie krajowej i międzynarodowej, odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami za zasługi dla sportu zapaśniczego np. Złotą Gwiazdą FILA, Złotą Gwiazdą Polskiego Związku Zapaśniczego.
Aleksander Płatek, Mieczysław Czwaliński, Krzysztof Boryc czy Jerzy Lipski to tylko niektóre z ogromnej liczby nazwisk trenerów, działaczy sekcji zapaśniczych oraz pasjonatów zapasów na terenie województwa lubelskiego, których warto przywołać w kontekście rozwoju sportu zapaśniczego. Zaplecze trenerskie na Lubelszczyźnie było i w dalszym ciągu jest na najwyższym sportowym poziomie o czym świadczą wyniki zdobywane przez naszych sportowców.
Z lubelskiej szkoły zapaśniczej, co warto podkreślić wywodzą się również inni znani sportowcy formatu międzynarodowego. Bardzo dobrym przykładem jest Adam Maciejewski z Kraśnika, który kończąc swoją przygodę z zapasami rozpoczął profesjonalną karierę zawodnika MMA.
Podziękowania, za udostępnienie materiałów oraz pomoc kierujemy do Pana Jerzego Lipskiego, Pana Mieczysława Czwalińskiego, a także Zarządu Lubelskiego Związku Zapaśniczego oraz wszystkich, którzy przyczynili się do powstania niniejszego artykułu.
Źródła:
Narodowe Archiwum Sportowe
Portal GrapplerINFO
www.wikipedia.org
Przegląd Sportowy
Adam „Maja” Maciejewski Official Fanpage